حق امتیازی که طرف فرنچایزر یا صاحب امتیاز به طرف فرنچایزی یا امتیاز گیرنده اعطا می کند تا به دانش ها،فرآیند ها و علائم تجاری اختصاصی کسب و کار صاحب امتیاز دسترسی داشته باشد.
در ازای دریافت مجوز یا حق فرنچایز از صاحب امتیاز، فرنچایزی معمولا هزینه اول راه اندازی و صدور مجوز سالانه را به فرنچایزر می دهد.
کسب و کار و فرنچایز به نوعی حق امتیاز و مجوز برای استفاده از برند دیگران تعریف می شود.
فرنچایز یک شبکه ارتباطی بین کسب و کارهای مستقل کوچک می باشد، که به هر یک از این کسب و کارهای کوچک اجازه می دهد که تحت عنوان یک نام بازرگانی مشترک و یک هویت مشترک فعالیت کنند و همه از یک متد موفق و تست شده و بازاریابی مشترک بهره گیری کنند.
دو نوع متفاوت از روابط حق امتیازی وجود دارد،
این نوع از انواع بیشتر شناخته شده است.در یک فرنچایز تجاری صاحب امتیاز نه تنها نام تجاری و محصولات و خدمات خود بلکه یک سیستم کامل برای اداره تجارت در اختیار شرکت امتیاز گیرنده قرار می دهد.
فرنچایز سنتی یا همان همکاری در توزیع کالا کمتر به صورت فرنچایز شناخته می شود در کل فروش بیشتر در این نوع کسب و کار مد نظر است.
هنگامی که یک تجارت بخواهد سهم خود را در بازار افزایش دهد یا دامنه جغرافیایی خود را با هزینه کم افزایش دهد ممکن است برای محصول و نام برند خود از متد فرنچایز استفاده نماید، به این معنا که محصولات و خدمات خود را به شکل یک حق امتیاز برای خریداران احتمالی به فروش میگذارد و خریداران حق امتیاز به طی کردن مراحل اخذ نمایندگی از برند تجاری آن ها استفاده میکنند. این روش یک روش بسیار محبوب برای افرادی است که تازه کار خود را شروع کرده اند، مخصوصا برای کسانی که مایل به فعالیت در صنعت های کاملا رقابتی مانند فست فود هستند.
قرار داد های فرنچایز برای هر یک از شرکت های حقوقی متفاوت است.
به طور معمول در این قراردادها باید سه نوع پرداخت به امتیاز دهنده انجام شود.
اول امتیاز گیرنده باید حق استفاده از برند را به صورت پرداخت اولیه خریداری کند؛
ثانیا صاحب امتیاز معمولا هزینه ای مشخص را برای اموزش، تجهیزات یا خدمات مشاوره تجاری را از امتیاز گیرنده دریافت می نماید.
سر انجام صاحب امتیاز حق امتیاز خود را به صورت یک عدد ثابت یا درصدی از فروش خریدار حق امتیاز را به صورت سالیانه دریافت می نماید. البته قوانین و شکل قراردادهای فرنچایزی بین المللی و در کشور های دیگر متفاوت است.
سرمایه گذاری در فرنچایز مزایای بسیار و همچنین اشکالاتی هم دارد.
یکی از مزایای بزرگ خرید حق امتیاز از کسب و کارها این است که شما به نام برند یک تجارت شناخته شده دسترسی دارید. به این صورت به سرعت میتوانید به درصد فروش بالایی دست پیدا کنید. در این شرایط دیگر نیاز نخواهید داشت که منابع باارزش خود مانند سرمایه و زمان را برای معرفی خود به مشتریان صرف کنید.
از مزیت های دیگر این متد میتوان به امنیت آن اشاره کرد. برای کسب و کار های تحت پوشش فرنچایز نوعی کاهش ریسک و امنیت را به همراه دارد. شما از آزادی ای را که به عنوان صاحب یک کسب و کار مستقل دارید چشم میپوشید تا تبدیل به یک عضو از یک گروه بزرگ شوید که به همراه یکدیگر یک کسب و کار را جلو میبرید و دیگر نیازی نیست که خودتان را نگران روش های موثر برای کسب و کارکنید، چرا که یک سیستم از قبل مطالع شده و آزمایش شده از طرف هماهنگ کننده در اختیار شما قرار میگیرد.
از معایب فرنچایز میتوان به هزینه های سنگین شروع کار و همچنین هزینه هایی که باید به صورت منظم و بر اساس قرارداد به برند مورد نظر بپردازید اشاره کرد.
طبق تعریف فرنچایز گیرنده باید به صورت دایم هزینه حفظ امتیاز فرنچایز را به شرکت صاحب امتیاز به صورت بخشی از درامد یا درصدی از فروش یا عددی ثابت تقبل نماید که میتواند بین ۴ درصد تا ۸ درصد باشد.
از دیگر معایب آن میتوان به عدم کنترل بر منطقه ای که در انجا این فرنچایز دایر میشود یا عدم امکان بروز خلاقیت در کالا یا خدمات اشاره کرد، به عنوان مثال شما حق انتخابی در پوشش کارمندان یا تنوع محصولات ندارید.
امتیاز استفاده از برند تجاری، محصولات و سرویس های خود را به متقاضی ارایه کند،
اموزش متقاضی برای استفاده از سیستم فروش این کسب و کار، استخدام کارکنان مورد نیاز و اموزش انها
رصد کردن رفتار تمامی متقاضیان و طرف های قرارداد جهت جلوگیری از ضربه خوردن به اعتبار و شهرت برند
شرکت مورد نظر بایستی مکان احداث فروشگاه را تعیین و سپس طبق استاندارد های تعریف شده تجهیزکند،
باید هرروز گزارش روزانه فروش ارایه دهد و با شرکت صاحب حق امتیاز در ارتباط باشد،
باید همواره طبق اصول رفتار کند و خود را به روز نگه دارد و لازم است تلاش کند تا شهرت برند شرکت مادر را نزد مردم بالا ببرد و خدشه ای به اعتبار شرکت مادر وارد نکند.
بابک بختیاری، یک کارآفرین ایرانی است . او شرکت بستنی زنجیره‌ای آیس پک را در کشور ایران تأسیس کرده‌است و مدیر عامل آن است.
بابک بختیاری در سال ۱۳۸۷ به عنوان کارآفرین برتر بخش خدمات در جشنوارهٔ ملی کارآفرینانِ برتر معرفی شد. در سال ۱۳۸۸ آیس پک به عنوان یکی از صد برند برتر ایران دست یافت. همچنین بابک بختیاری در سال ۱۳۸۷ به عنوان کارآفرین برتر استان تهران معرفی شد. آیس پک که بابک بختیاری آن را درسن ۲۹ سالگی بنیان نهاد، بزرگ ترین فروشگاه زنجیره‌ای ایران خوانده شده است. اولین شعبه آیس پک در سال ۱۳۸۵ توسط بابک بختیاری در خیابان نیاوران تهران افتتاح شد، سپس آیس پک شعبه دوم خود را در مرکز خرید گلستان تهران دایر نمود. آیس پک بعدها با موفقیت روزافزون روبرو شد و طرح‌های دیگری توسط بختیاری به اجرا در آمد. امروزه او با تاسیس هلدینگ برندینگ و فرنچایز بابک بختیاری ده ها برند موفق و نوآورانه دیگر را در سرتاسر کشور تاسیس و فرنچایز کرده است.
در حال حاضر شناخته شده ترین شرکتی که اقدام به فروش حق امتیاز خود میکند شرکت مک دونالد میباشد.
مک دونالد علامت برند، مواد اولیه و آموزشهای اولیه لازم، تجهیزات و روشهای تبلیغاتی خود را در اختیار حق امتیاز گیرنده ها قرار میدهد.
بر اساس گزارش سال ۲۰۱۶ اداره بورس آمریکا مک دونالد بیش از ۳۷۰۰۰ شعبه در سراسر جهان دایر کرده است. مک دونالد از طریق این شعبات به بیش از ۷۰ میلیون نفر در سرتاسر دنیا روزانه غذا میفروشد.
هیچ کدام از ارقام بالا بدون استفاده از متد فرنچایز برای مکدونالد امکان نداشت. حتی مدیریت همزمان ده شعبه ای ک تحت مدیریت یک نفر باشد، جدا از فعالیت های تمام نشدنی روزانه نیازمند سرمایه گذاری عظیمی است که از عهده هر کسی بر نمی آید.
فرنچایز برای شرکت واگذار کننده این خاصیت را دارد که مسئولیت های اداره یک شعبه خود را بین خود و واگذار شونده تقسیم میکند. همچنین مسئولیت فعالیت های روزانه را به صاحب شعبه واگذار کرده و خود فعالیت های کنترل کیفی اصلی را بر عهده می گیرد.
